تحقیقات در حوزه‌ی بازاریابی محتوا در هر دو بخش B2B و B2C هر ساله یک نتیجه‌ی ثابت را نشان می‌دهد و آن این است که مؤثرترین بازاریابان کسانی هستند که دارای سند استراتژی محتوا باشند یعنی افرادی که برنامه‌‌ی مشخصی برای تولید محتوای خود دارند و این برنامه‌ها مستقیماً به اهداف تجاری آن‌ها مرتبط است. در حقیقت آن‌ها برای بازاریابی خود یک اکوسیستم تشکیل داده و در بستری که این اکوسیستم فراهم می‌کند و با رعایت قوانین موجود در آن به تولید و انتشار محتوا می‌پردازند. حال سؤال این است که اکوسیستم محتوا چیست و چگونه می‌توان آن را ساخت؟

این مقاله در ابتدا به تعریف مفهوم اکوسیستم محتوا پرداخته و بعد از شرح مزایای آن، مراحل ساخت اکوسیستم محتوا را شرح خواهد داد. بنابراین مقاله به ‌اختصار شامل موضوعات زیر است:

• اکوسیستم محتوا چیست؟
• مزایای طراحی اکوسیستم محتوا برای مخاطبان
• کاربرد طراحی اکوسیستم محتوا برای کسب‌وکارها
• مراحل طراحی اکوسیستم محتوا

 

اکوسیستم محتوا چیست؟

در کتاب زیست‌شناسی مدرسه آموخته‌ایم که اکوسیستم به معنی محیط‌زیست یک منطقه و تمام موجوداتی است که در آن زندگی و از آن محافظت می‌کنند. درخت شاخه‌هایی دارد که پرندگان روی آن‌ها زندگی کرده و از گزند حیوانات گوشت‌خوار در امان می‌مانند و آن‌ها کرم و حلزون‌هایی که سلامت درختان را تهدید می‌کنند، می‌خورند. این توضیح بسیار ساده‌ی مفهوم اکوسیستم است که در آن هر موجود، بازیگر نقش مهمی است که دیگر موجودات را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این توصیف برای اکوسیستم محتوا نیز صادق است. هر قطعه از محتوایی که به سایر قسمت‌ها متصل نباشد، محتوایی مرده و بی‌حاصل است و در جهت حرکت یک مجموعه برای دست‌یابی به اهداف خود همراه نخواهد بود. به همین ترتیب ایجاد تنها یک نوع خاص از محتوا یا نوشتن بیش‌ازحد در مورد یک موضوع واحد به ایجاد یک مجموعه‌‌ی معنادار از محتوایی مفید و کاربردی که به جلب نظر مشتریان کمک کند، نمی‌انجامد.

یک اکوسیستم محتوا مجموعه‌ای از مطالب مرتبط در فرمت‌های مختلف و رسانه‌های گوناگون است. موضوعاتی مختلف اما یکپارچه که مشتری را از یک مطلب به مطلب بعدی و از یک موضوع به موضوع دیگر هدایت می‌کند.

 

مزایای طراحی اکوسیستم محتوا برای مخاطبان

ارائه‌‌ی یک اکوسیستم محتوا برای مخاطب ارزش فوق‌العاده‌ای به ارمغان می‌آورد. در حقیقت ایجاد فضایی که او بتواند به اطلاعات ارزشمندی دست پیدا کند که نیازمند آن‌هاست؛ به‌طوری‌که بدون احتیاج به بررسی سایر منابع به هر آنچه در پی آن است، دسترسی داشته باشد؛ بسیار مهم، جذاب و مفید است. گرچه تولید محتوا کاری زمان‌بر و در بعضی موارد سخت است، اما کافی است در مورد موضوعات جدید و تازه جستجو کرده و به تولید محتوای جدید و مرتبط با حوزه‌‌ی کاری پرداخت یا موضوعات را از مناظر مختلف نگریست و با دید تازه‌ای به تولید محتوا پرداخت و به‌این‌ترتیب همواره محتوای دست اول، بروز و تازه تولید کرد. این همان انتظاری است که مخاطب همیشه از تولیدکنندگان محتوا و انتشاردهندگان آن دارد.

 

کاربرد طراحی اکوسیستم محتوا برای کسب‌وکارها

بعد از تصمیم جدی به سرمایه‌گذاری در بازاریابی محتوا، قدم بعدی ساخت اکوسیستم محتوا است. طراحی استراتژی محتوا در این روش می‌تواند تأثیر مثبت بازاریابی محتوا را به روش‌های کلیدی افزایش دهد. به‌این‌ترتیب صاحبان کسب‌وکارها:

• تبدیل به یک رهبر فکری می‌شوند.

به این معنی که خود را بهتر شناخته و به این واسطه معرفی بهتری از کسب‌ و کارشان به جهان ارائه خواهند کرد. با این روش شیوه‌های اعتباربخشی به نام تجاری خود را آموخته و حرکت بهتری در جهت جذب مشتری و شرکای آتی خود خواهند داشت و تصور دیگران در مورد آن‌ها این است که یک مدیر مفید و مؤثر و تصمیم‌گیرنده هستند.

 

• ترافیک وب‌سایت‌شان افزایش خواهد یافت.

به دلیل آن‌که شرط بقا در اکوسیستم محتوا فعال و به‌روز ماندن است، مجبور به تولید محتوا و انتشار مرتب آن خواهند بود. این فرآیند منظم باعث دیده شدن وبلاگ و وب‌سایتشان و درنهایت افزایش ترافیک آن خواهد شد. افزایش بازدیدکننده به معنی ایجاد یک بستر مناسب برای هرچه بیشتر دیده شدن است.

 

• گستره‌ی فعالیتشان بزرگ‌تر خواهد شد.

حتی اگر یک وبلاگ بسیار مفید وجود داشته باشد که سرشار از مطالب مفید و کاربردی در یک حوزه‌ی خاص است، ولی در آن هیچ اشاره‌ای به مطالب دیگر نشود، مخاطبان بعد از خواندن تمام محتوا، آن را ترک گفته و به‌ این‌ ترتیب سیل مخاطبان از دست خواهد رفت. اما اگر روی چند وبلاگ مرتبط با یکدیگر فعالیت کرد که در مواقع لزوم از هرکدام آن‌ها برای ایجاد فصل جدیدی از رابطه با مخاطبان می‌توان بهره برد و در حقیقت گستره‌ی فعالیت را بزرگ‌تر کرد. می‌توان امید بیشتری به حفظ مخاطب و هدایت او در جهت دلخواه داشت. یکی از مزیت‌های طراحی اکوسیستم محتوا همین گسترش حوزه‌ی فعالیت کسب‌ و کارها است.

 

• به کسب‌وکارهای دیگر نزدیک می‌شوند.

تمام عوامل فوق به افزایش اعتماد افراد به مدیران و کسب‌ و کارشان کمک کرده و این موضوع باعث بزرگ شدن گستره‌ی کاری آن‌ها خواهد شد. به‌ این‌ ترتیب کسب‌ و کارهایی که امکان برقراری ارتباط میان آن‌ها وجود دارد به یکدیگر نزدیک شده و ممکن است این موضوع منجر به حرکت‌های ثروت آفرین شود.

 

مراحل طراحی اکوسیستم محتوا

حال که اهمیت ساخت اکوسیستم محتوا مشخص شد باید به توضیح مراحل طراحی اکوسیستم محتوا پرداخت:

قدم اول: با تعیین اهداف و استراتژی کسب‌ و کار شروع کنید.

آیا طراحی اکوسیستم محتوا درآمد مجموعه را افزایش می‌دهد؟ آیا اهداف کسب‌ و کار مجموعه مشخص است؟ آیا فعالیت‌های بازاریابی محتوا می‌تواند از این اهداف پشتیبانی کند؟ این‌ها سؤال‌هایی هستند که باید به آن‌ها پاسخی دقیق داده شود تا با تعیین درست اهداف و استراتژی کسب‌ و کار بتوان اولین قدم در طراحی اکوسیستم محتوا را برداشت. موضوع بعدی برای شناخت بهتر استراتژی کسب‌ و کار برای طراحی دقیق‌تر اکوسیستم محتوا، دستیابی به درک و شناخت دقیق از مشتری‌ها است. این‌که آن‌ها چه نیازهایی دارند؟ نگرانی‌های آن‌ها چیست؟ و نفوذ یک کسب‌ و کار بر آن‌ها به چه میزان است؟

 

قدم دوم: موضوعات اصلی و فرعی محتوا شناسایی شود.

این‌که یک شرکت تولیدکننده‌ی کفش است به معنی محدودیت آن برای تولید محتوا فقط در حوزه‌ی کفش نیست. مطالب این شرکت می‌تواند در مورد تناسب‌اندام، شیوه‌های گرم کردن بدن قبل از تمرین و سرد کردن بعد از آن باشد. بررسی اینکه موضوع اصلی محتوای یک مجموعه چیست و در چه زمینه‌هایی جانبی اما مرتبط با حوزه‌ی کاری خود می‌تواند به تولید محتوا بپردازد، قدم مهمی در تعیین رویکرد محتواهایی تولیدی در اکوسیستم محتوایی است.

 

قدم سوم: موضوعات محتوا دسته‌بندی شود.

مطالب باید با قاعده‌ی خاصی دسته‌بندی شوند. به‌ عنوان‌ مثال با برچسب عناوینی هم‌چون موضوع خاص، موضوع اصلی، موضوع فرعی یا… مطالب را باید طبقه‌بندی کرد. اگر تاکنون محتوایی تولید نشده و در اول راه باشیم تمام این بخش‌ها خالی خواهد بود و می‌توان مطالب را اولویت‌بندی کرده و در این گروه‌ها قرارداد. به‌ این‌ ترتیب اشکالات و شکاف‌های موجود شناسایی ‌شده و می‌توان برای تولید مطلب در مورد آن‌ها برنامه‌ریزی کرد.

 

قدم چهارم: برای مهم‌ترین محتوا برنامه‌ریزی شود.

مهم‌ترین محتوا و موضوعی که باید روی آن کار شود را باید تعیین کرده و برای تحقیق روی آن برنامه‌ریزی کرد. به‌ این ‌ترتیب موضوعات ریز و فرعی مشخص ‌شده و می‌توان تعیین کرد که از نظر زمانی روی هر کدام چقدر وقت صرف شود. بدیهی است که موضوعات کوچک‌تر و فرعی، زمان کمتری برای تهیه و تولید محتوا نیاز دارند و موضوعات اصلی همواره نیازمند وقت و انرژی بیشتری است. برنامه‌ریزی برای تولید محتوا یکی از مهم‌ترین قدم‌هایی است که برای طراحی اکوسیستم محتوا باید انجام داد.

 

قدم پنجم: محتوای کوتاه‌تر را به نتیجه رساند تا وقت برای محتوای مهم‌تر و بلندتر باشد.

یکی از روش‌های مطمئن برای بازاریابی محتوا نظم در انتشار عمومی مطالب است. مدت‌ زمان طی شده برای ارائه‌ی محتوای جدید متفاوت است، اما تعهد به پست مطالب به ‌صورت هفتگی به مجموعه، فرصت کافی برای تولید محتوای جدید و دنباله‌دار کردن مطالب را می‌دهد. برای حفظ این نظم در بازه‌های زمانی انتشار مطالب باید محتوای کوتاه‌تر را با سرعت بیشتری به ثمر رسانده و منتشر کرد تا وقت کافی برای کار کردن روی محتوای طولانی و مهم‌تر در اختیار داشت.

 

قدم ششم: ابزار لازم برای طراحی اکوسیستم را به کار گرفت.

مهم‌ترین ابزار برای طراحی اکوسیستم همکاری با شرکت‌های تولیدکننده‌ی محتوا است.به‌ این‌ ترتیب برای تولید محتوای مفید به ایده‌های جدیدی دست خواهیم یافت. همان‌طور که پیچیدگی اکوسیستم افزایش می‌یابد پیچیدگی کار نیز بیشتر خواهد شد. بنابراین اطمینان از این‌که محتوای موردنیاز، در زمان تعیین‌شده آماده‌ی انتشار خواهد بود، می‌تواند بخش اعظمی از نگرانی‌های مربوط به حیات و بقای اکوسیستم محتوا را برطرف کند.

 

قدم هفتم: برای طراحی یک اکوسیستم محتوای کامل، باید اتاق کار را ترک کرد.

طراحی اکوسیستم  محتوا از درون اتاق و پشت درهای بسته امکان‌پذیر نیست. مسائل روز به‌ روز تغییر می‌کنند و کارشناس بازاریابی محتوا ممکن است تیم شما را ترک کند. ممکن است بودجه‌ی تعیین‌ شده برای مطالعه‌ی موضوعی از بین برود یا یک اختراع یک‌ شبه، صنعتی را تغییر دهد. برای ایجاد محتوای مفید و مؤثر باید در جریان اتفاقات روز قرار گرفت و سریع عمل کرد.

 

طراحی اکوسیستم محتوا یک رویکرد عالی برای حرکت به سمت تولید محتوا در هر زمینه‌ای است. باید دانست که بسیاری از اکوسیستم‌های محتوا فصلی بوده و در نهایت انتخاب بهترین مدل از آن برای کسب‌ و کار فرآیندی دقیق و پیچیده و نیازمند دانش بازاریابی محتوا است.